مال مشاع
سؤال 1244 : شخصى به ثلث وصيت كرده اما از بين املاك معين نكرده ، اكنون به چه صورت ثلث را جدا كنند و حال آن كه نسبت به تمام اموال مشاع است ؟ و اگر در ميان ورثه صغير باشد جدا كردن ثلث در چه هنگام است ؟
جواب : در فرض سؤال بايد تمام اموال آن مرحوم را قيمت كنند و بعد از مجموع آن ، يك سوم را جهت مصرف در موارد وصيت در اختيار وصى قرار دهند و دو سوم ديگر را بين ورثه تقسيم نمايند و سهم صغير را هم بايد در اختيار قيم قرار دهند .
تبديل مال مورد وصيت
سؤال 1245 : اگر محل اقامت وصى به محل زمين مال الوصيه دور باشد و براى او پيدا كردن شخصى براى حفظ مال الوصيه مشكل باشد ، آيا وصى مى تواند زمين آن محل را بفروشد و به محلى كه مورد اطمينان است تبديل نمايد ؟
جواب : نمى تواند تبديل نمايد .
سؤال 1246 : آيا وصى بجهت ابقاء مال الوصيه جايز است مال الوصيه را به عنوان وقف به تصرف اداره اوقاف بدهد ؟
جواب : جايز نيست .
وصيت به چيزى كه در زمان حيات از بين رفته
سؤال 1247 : اگر وصيت كند فلان چيز را بفروشيد و به نماز و روزه بدهيد و آن چيز در زمان حيات خود او از بين رفته و او متوجه نشده تا وصيت را تغيير دهد آيا بايد از اموال ديگر او فروخته شود و به وصيت عمل كنند ؟
جواب : در فرض سؤال لازم نيست چيزى از اموال او را بفروشند و به وصيت او عمل كنند .
وصيت به عمل خاص
وصيت به نماز و روزه
سؤال 1248 : اگر ميت وصيت كرد كه چند سال نماز و روزه برايم بدهيد ، حداقل چند سال بايد انجام داد ؟
جواب : اگر سه سال نماز وروزه برايش بگيرند و بخوانند كفايت مى كنند .
سؤال 1249 : اگر كسى وصيت كند كه من نماز و روزه بدهكار هستم اما تصريح نكرده كه براى من قضا كنيد يا اين كه تصريح كرده كه عبادتهاى فوت شده را قضا كنيد ، منتها از طرفى او وصيت به ثلث نكرده ، آيا ورثه از اصل مال مبلغى را به كسى بپردازند تا براى ميت نماز و روزه قضا كند ؟ يا اول ثلث را جدا كنند و از ثلث مصرف كنند ؟
جواب : اجرت نماز و روزه هاى مذكور در صورت وصيت از ثلث اموال ما ترك اداء مى شود نه از اصل ، ولى در صورتى كه گفته باشد نماز و روزه بدهكارم و پسر بزرگ مطمئن شد بر اين مطلب ، بر او واجب است از طرف پدر قضا نمايد ، مگر آن كه از ثلث تركه براى او نماز و روزه داده باشند و يا كسى تبرعاً قضاء نموده باشد .
وصيت به وقف اموال
سؤال 1250 : شخصى وصيت كرده كه اموال او را بعد از فوت وقف كنند ، ورثه اجازه ندادند و عمل به وصيت نكردند حتى از ثلث ، آيا تنفيذ وصيت نسبت به ثلث واجب است و اگر ورثه عمل نكردند بر عهده چه كسى مى باشد ؟
جواب : تنفيذ وصيت از ثلث واجب است بر وصى و بر عهده ورثه نيز مى باشد و چنانچه عمل به وصيت ننمايند بر حاكم شرع است كه آنها را وادار نمايد و الاّ بر حاكم شرع است كه خود در صورت امكان وصيت را در ثلث تنفيذ نمايد .
سؤال 1251 : شخصى مبلغ ده ميليون تومان از ثروت خويش را در زمان حيات وقف بازسازى حسينيه و امامزاده نموده كه اين امر در زمان حيات ايشان محقق نگرديد ، اما ايشان شرط نموده اند كه در صورت فوت از ماترك خويش ، وارثان پرداخت نمايند . اكنون وارثان از پرداخت وجه فوق امتناع مى نمايند ، لطفاً حكم شرعى اين مسأله را بيان فرماييد .
جواب : در فرض سؤال وصىّ و در صورت نبودن وصىّ ورثه آن مرحوم حتماً بايد مبلغ مذكور را به موارد تعيين شده از ناحيه پدرشان بپردازند ، البته بشرط اينكه مبلغ مذكور از يك سوم ماترك آن مرحوم زيادتر نباشد ، وگرنه به اندازه يك سوم ماترك واجب است پرداخت نمايند نه زيادتر .
وصيت دفن در مكان خاص
سؤال 1252 : آيا وصيت پدر به دفن يا عدم دفن در مكان خاص نافذ است ؟ ( گرچه وصى خاص وجود نداشته باشد . )
جواب : نافذ است على الاظهر .
امور خيريه
سؤال 1253 : شخصى وصيت كرده ثلث كليه مايملكم از نخيل و فصيل و ساير اشجار و اراضى مزروعى و غيره بعد از افراز و فروش صرف شود در كفن و دفن و ساير مخارج مرسوم محلى و ما بقى از ثلث در امور خيريه از قبيل نماز و روزه و . . . مصرف شود . و اين شخص بدهكار واجبات بدنى و مالى از حج و زكات و خمس و نماز و روزه نيست آيا جايز است مقدار اموال اضافى از ثلث را خرج تعمير مسجد كه ناتمام مانده و بانى ندارد كنند ؟
جواب : احتياطاً مقدارى نماز و روزه بدهند و بقيه را در تعمير مسجد صرف كنند .
وصيت كردن به حج
سؤال 1254 : شخصى در زمان حيات خود وصيت مى نمايد فلانى به نيابت از من حج انجام دهد ، بعد از فوت او ورثه ، كس ديگرى را مى فرستند آيا اين از نظر شرعى جايز است ؟ و آيا كسى كه قبول مى كند اين عمل را كه بر خلاف وصيت است ، عمل حرام مرتكب شده ؟
جواب : جايز نيست بر خلاف وصيت عمل نمايند و تصرف شخص ثالث در آن فيشى كه وصيت شده كه به شخص معين بدهند جايز نيست و حرام است .
وصيت به منافع نخلستان
سؤال 1255 : شخصى در وصيت نامه خود نسبت به ثلثش كه در نخلهاى خرما است ، چنين وصيت كرده : فهو ( يعنى ثلث نخيل ) لأولادى الذكور ليس لأحد من أولادى و غيرهم أن يبيع أىّ نخل منها ، و إذا عجز عن مباشرتها فيتركها للعالم . . . (1) با توجه به اين مقطع از وصيت سؤالات زير براى ورثه ذكور مطرح است :
1 ـ آيا اين عبارت وصيت دلالت بر تمليك ثلث براى فرزندان ذكور مى كند ؟
2 ـ اگر تمليك كرده ورثه مى توانند بفروشند ؟ يا بايد طبق وصيت عمل نكنند ؟
3 ـ آيا بچه نخل كه بعد بوجود مى آيد حكم اصل نخل را دارد كه نمى توان آن را فروخت ؟ ( حتى در صورت خوف تلف بواسطه گراز و امثال آن وصورت عدم احتياج به آن براى كاشت ) .
جواب : 1 ـ از مجموع عبارتهاى وصيت چنين استفاده مى شود كه بايد اصل ثلث همشه باقى بماند و منافع آن طبق وصيت عمل شود .
2 ـ اصل ثلث را نمى توانند بفروشند و بايد طبق وصيت عمل نمايند .
3 ـ بچه نخلها در حكم منافع مى باشد كه مى توانند آنها را بفروشند و يا بنحو ديگرى استفاده كنند على الاظهر .
وصيت به قيموميت
سؤال 1256 : پدر بزرگ پدرى قيموميت نوه خود را در حضور جمعى به عهده پدر بزرگ مادرى قرار داده و رسيد گرفته كه اين نوه به گردن من حقى ندارد .
آيا شرعاً قيموميت به عهده پدر بزرگ پدرى مى باشد ، چون در صورت قيموميت او نسبت به نوه اش ، از طرف دولت حقوقى براى اين بچه در نظر گرفته مى شود ؟
جواب : جد پدرى مى تواند در زمان خودش و بعد از فوت ، قيّم براى نوه اش تعيين نمايد و اين قيم باقى خواهد ماند . و در زمان خودش وكيل از طرف او مى باشد .